W minioną niedzielę, 2 grudnia, odbyły się centralne obchody 100-lecia odzyskania niepodległości w aglomeracji Filadelfijskiej. Całodniowe wydarzenie było owocem wspólnej pracy szerokiej koalicji lokalnych organizacji Polonijnych: Stowarzyszenia Dom Polski, Komitetu Obchodów Katastrofy Smoleńskiej i Ludobójstwa Katyńskiego, Klubu GP Filadelfia, Fundacja Kościuszkowskiej oddział Filadelfijski, Reduty Dobrego Imienia – USA, SWAP – Okręg 10 ( Placówka 12 – Filadelfia oraz 81 – Trenton ), Szkoły Języka Polskiego im. Św. Jana Kantego, oraz ZHP Filadelfia – Braidsburg – Filadelfia.
Wydarzenie rozpoczęło się uroczystą Mszą świętą w kościele Świętego Jana Kantego. Msza była koncelebrowana pod przewodnictwem księdza dr. Konstantego Pruszyńskiego, kapelana placówki 12 Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i innych polonijnych organizacji z Filadelfii. Obecne były poczty sztandarowe SWAP , Kadetów Pułaskiego oraz harcerzy. Śpiewał chór im. Marceli Kochańskiej-Sembrich oraz chór parafialny pod dyrekcja Wojciecha Holendra Po mszy odbyła się krótka część artystyczna przygotowana przez dzieci ze szkoły oraz harcerzy ze szkoły polskiej działającej przy miejscowej Parafii.
Następnie przeniesiono się do Domu Polskiego (Associated Polish Home) który od ponad stu lat służy lokalnej Polonii. Obecni byli goście z tak odległych miast jak Waszyngton, Baltimore, Boston NY i NJ. W sali bankietowej zgromadziło się ponad 300 osób aby obejrzeć program składający się z wystąpień, wykładów, projekcji, oraz bogatej części artystycznej. Całość została poprowadzona przez Anetę Antoniak z Komitetu Smoleńsko-Katyńskiego/Klubu GP Filadelfia w języku polskim oraz w języku angielskim przez Andrzeja Wiśniewskiego, prezesa Stowarzyszenia Dom Polski. Odśpiewano hymny Polski i Stanów Zjednoczonych po czym przywitano gości i obecne organizacje. Następnie poproszono o wystąpienia.
Pierwsze wystąpienie wygłosiła Pani Deborah Majka, Konsul Honorowa w Filadelfii, w którym przypomniała momenty w historii, kiedy to naród Polski i Amerykański pomagał sobie nawzajem osiągnąć polityczne cele. Zwracając również uwagę na wkład w odzyskanie niepodległości przez Polskę w roku 1918 r. prezydenta USA, Woodorowa Wilsona, ale i również wkład lotników-ochotników amerykańskich którzy stworzyli Eskadrę Kościuszkowską która stała si zalążkiem polskich sil powietrznych. Wsławili się oni w wojnie z Rosją z 1920 r. często ponosząc największą ofiarę. Pani Konsul zakończyła swoje wystąpienie podkreślając wyjątkowy związek pomiędzy naszymi dwoma narodami i życząc, aby tak pozostało na zawsze.
Kolejno przemówił konsul z Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, Pan Kamil Henne, podziękował Polonii Filadelfijskiej za przygotowanie tej uroczystości zwracając uwagę, że na niepodległość odzyskana przez Polskę po 123 latach również zapracowali ci którzy pielęgnowali narodowe wartości i przekazywali je następnym pokoleniom.
Następnie głos zabrał dyrektor wykonawczy Polsko-Słowiańskiej Unii Kredytowej, Pan Bogdan Chmielewski. Podziękował on organizatorom za trud przygotowanie uroczystości. Przypomniał on również ze niepodległość nie jest dana raz na zawsze i ze powinniśmy o nią dbać i a nawet być gotowi za nią walczyć. Unia Kredytowa była jednym z głównych sponsorów niedzielnego wydarzania jak również wielu podobnych inicjatyw na wschodnim wybrzeżu wspaniale wywiązując się ze swojej roli instytucji finansowej wspierającej Polonie. Można powiedzieć, że bez finansowego wsparcia tej organizacji obchody 100 leciał niepodległością na wschodnim wybrzeżu USA nie byłyby tak huczne, uroczyste o podniosłe
Zespół Tańca Ludowego PKM zaprosił gości do wspólnego odtańczenia poloneza. Zespól istnieje od lat 60tych i to właśnie w Dom Polskich odbywają się jego próby. Dzięki ich obecności tej pięknej, patriotycznej tradycji stało się zadość.
Z ramienia władz lokalnych, głos zabrał Członek Rady Miejskiej Al Taubenberger, który przeczytał uchwałę przyjęta przez rade miejskiej Filadelfii z okazji niedzielnej uroczystości. Uchwala ta wyraża gratulacje jakie rada miejska składa Polonii z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości oraz zaznacza, jak przykład Polski uczy resztę świata tego ze wolność jest największa wartością i trzeba o nią walczyć. Tekst uchwały zwraca również uwagę na istotna role jaka spełnia Stowarzyszenie Domu Polskiego w życiu okolicznej Polonii i oraz całej społeczności Północno-Wschodniej Filadelfii. Po czym przekazał na ręce prezesa Domu Polskiego oficjalne pismo podpisane przez przewodniczącego rady miejskiej Filadelfii. Trzeba też dodać, że ważnym gościem na tych uroczystościach był konsul honorowy Urugwaju w Filadelfii.
Kolejnym punktem programu, był wykład profesora politologii z uniwersytety Ś Holy Family University, Stephena E Medveca który przedstawił szczegółowe chronologie wydarzeń w roku odzyskania niepodległością przez Polskę w roku 1918 i pierwszych czterech lat II RP. Podkreślając ze historia Polski z lat 1918-1922 jest bardzo skomplikowana jednak duch walki o niepodległość w Polakach nigdy nie ginie, pomimo przeciwności losu.
Ostatnią prelekcje pt. „Niepodległość Polski na Przestrzeni Wieków” wygłosił Tadeusz Antoniak, przewodniczący Komitetu Smoleńsko-Katyńskiego i Klubu Gazety Polskiej z Filadelfii oraz vice kom. pl. 12 SWAP. Zwrócił on uwagę, że Polska musiała zabiegać o swoja niepodległość, nieprzerwanie, przez cały okres 1052 lat swoich dziejów. Przytaczając najważniejsze tego przykłady aż do 1918 r. Wtedy to po raz kolejny pojawia się wątek współpracy Polsko-Amerykańskiej na rzecz Polskiej niepodległości, której najbardziej wymownym przykładem jest powstanie ponad 21,000 armii polskich ochotników ze USA i Kanady , nazwanej od koloru mundurów : Armia Błękitna . W historii znany jako Czyn Zbrojny Wychdźstwa Polonii Amerykańkiej na którego czele stał dr. Teofil Starzyński, późniejszy kom. naczelny ZG SWAP. Współpraca trwa i obecnie, kiedy Polska jest na drodze do utworzenia stałych baz wojsk amerykańskich jako elementu obrony jej terytorium przed zagrożeniami z zewnątrz, a szczególnie od strony Rosji. Przytacza on współczesny przykład tej współpracy, czyli historie Michela Ollisa, żołnierza amerykańskiego który zginął w Afganistanie, broniąc polskiego żołnierza por. Karola Cierpice.
Na zakończenie Tadeusz Antoniak zainicjował symboliczne przekazanie książek historycznych mówiących o mordach nacjonalistów ukraińskich na polskich mieszkańcach Wołynia, przez ich autora Filipa Ożarowskiego, do zasobów Muzeum SWAP. Pan por. Filip Ożarowski jest weteranem Armii Krajowej który służył w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Swoje książki przekazał na ręce mjr. Wincentego Knapczyka, weterana bitwy pod Monte Cassino oraz komendanta głównego SWAP. Było to pięknie spotkanie uczestników walk o niepodległość polski, na dwóch różnych frontach. Trzeba zaznaczyć, że mimo podeszłego wieku pp. Knapczykowie przybyli na tę uroczystość z Bridgport, CT a pan Ożarowski z Chicago.
Tu warto zaznaczyć, że na sali obecna była Helena Knapczyk, małżonka Wincentego Knapczyka – Sybiraczka i prezeska Korpusu Pomocniczego Pań, pani Longina Dubiel, która jako dziecko była pokrzywdzona przez dwóch okupantów. Sowieci zamordowali jej ojca, natomiast Niemcy wraz mama i rodzeństwem wywieźli ich na ciężkie roboty do Niemiec, a także bohaterowie podziemia antykomunistycznego po 1945:
Włodzimierz Ilnicki – zarząd strajku w 1970 r. w Gdańsku, aresztowany i represjonowany przez władze komunistyczne. Obecnie mieszkający w stanie Deleware.
Bolesław Plewa – działacz Solidarności z kopalni Wujek, internowany w stanie wojennym. Obecnie mieszkający w Filadelfii.
Paweł Grzegorczyk – działacz Solidarności w Nysie – internowany w stanie wojennym, obecnie przewodniczący Klubu GP w New Jersey oraz vice prezes Gniazda “ Sokołów “ nr. 17
Wiesław Wierzbowski – działacz Solidarności w Szczytnie, internowany w stanie wojennym, obecnie przewodniczący Klubu GP w Bostonie i KPA – MA
Jerzy Polak – działacz Solidarności w Jaśle, internowany w stanie wojennym, obecnie w przewodniczący Klubu GP w Stamford
Po części historycznej nastąpiła cześć artystyczna przygotowana przez Danutę Misthal, a w niej: Klaudia Wojnarska wyrecytowała wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pt. „Pieśń o fladze”, Teresa Kozłowska – wiersz Lecha Makowieckiego „Niepodległa”, Jolanta Chojnacka wyrecytowała wiersz Lecha Makowieckiego „Rodowód”, Kazimierz Kozłowski – wiersz Jana Zamoyskiego
„Takie Będą Rzeczypospolite”. Chór MKS zaśpiewał pieśni „Pierwsza Brygada”, „Wojenko Wojenko”. Zespół Tańca Ludowego PKM zaprezentował tańce Kujawiak, Oberek i Krakowiak. Sopranistka, Marika Szczepek, zaśpiewała pieśń Żeby Polska była Polska i wspólnie ze wszystkimi artystami, pieśń „Marsz Marsz Polonia”.
Te uroczystości na długo zostaną w pamięci mieszkańca aglomeracji filadelfijskej.
Autor: Jan Macak
zdjęcia Marcin Gołaszewski
Wideo: Polish American Life